شرق‌نگار:
چگونه رسانه های داخلی به بهانه دفاع در دام و تله رسانه های خارجی می افتند؟
یادداشت ذیل نگاهی دارد به این موضوع حیاتی به بهانه درگیر شدن رسانه های داخلی در نشر گسترده و طرح فیلم عنکبوت مقدس و نگاهی آسیب شناسی به فقدان سیاست های هوشمندانه در فضای رسانه های داخلی:
بیگاری رسانه ای و تحمل خسارات مالی ، بینشی و روانی بر رسانه و جامعه
پس از خوانش این مطلب بار دیگر نیاز به طرح موضوعی در باب سیاست گذاری رسانه ای می بینم که سالها است همچنان به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته و به همین سبب موجبات همراهی دوستان رسانه در جهت اهداف از پیش تعیین شده رقیب به صورت ناخودآگاه می گردد.
از جمله ترفندهای این مقوله تحریک اعتقادی مذهبی و سیاسی تبلیغی رسانه های کشور مقصد برای کشاندن توجه بیشتر مخاطبان جامعه کشور مقصد و جامعه جهانی به مطلب و هدف مورد نظر کشور میداء است به نحوی که با کمترین هزینه های مالی و روانی کاری کنند تا وظیفه نشر گسترده موضوع برای جلب توجه مخاطب به موضوع مورد نظر ، بر دوش کشور رقیب قرار گیرد و رسانه های کشور مقصد گرچه در ظاهر به عنوان دفاع از خود به این امر مبادرت می ورزند اما در حقیقت این رسانه ها و مردم کشور رقیب و مقصد هستند که مجبور به تحمل بارهای مالی و خسارات روحی روانی بر خود و جامعه خویش می گردند .
روشن است ما در موضوع پاسخگویی مناسب و دفاع از عقاید مشروع و عرف جامعه خویش هیچ اختلاف دیدگاهی نداریم اما آنچه نقطه نظر تاکیدی ما در حوزه سیاست گذاری های منطقی و مبتنی بر درایت زمان و مکان و علوم روز رسانه است همانا پیدا کردن بهترین ، موثرترین و کم هزینه ترین ” شیوه مناسب دفاع و پاسخگویی” در جهت ضربه فنی کردن حیَل رسانه ای رقیب است.
در وهله نخست موثرترین راهکار پاسخگویی راهکاری است که مانع از رسیدن رسانه های رقیب به اهداف نهانی خود و با پوزش از اهالی رسانه “تن دادن به بیگاری رسانه ای” مبتنی بر عقل ، اجماع و دانش رسانه ای است.
بیرون کشیدن اهداف نهانی و آنچه در ورای حیله های تبلیغاتی رقیب مستور گشته ، اولین اقدام هوشمندانه در سیاست گذاری رسانه ای ماست که هر چه فوری تر به لحاظ زمانی مد تظر قرار گیرد از دامنه گسترش اهداف رسانه رقیب کاسته و بار خسارات متنوع و جند جانبه را از دوش جامعه رسانه و مردم ما بر خواهد داشت.
راهکار دوم :
واگذار کردن اهداف نهانی ما بر دوش رسانه های کشور رقیب درست همانگونه که آنها مد نظر قرار دارند اما با شیوه ای کارآمد و بدیع است که نتوان براحتی توسط آنها کشف و بر ملا گردد تا موجبات ضد پاتک به خود را پدید نیاورد.
بازی کردن بیشتر در زمین خودی و مشغول داشتن ما به کارهایی که جامعه را از پرداختن به امور زیربنایی و حیاتی تر باز داشته و موجبات ناراحتی، خشم و دل نگرانی بیشتر جامعه می گردد ، هدف دومی است که در اندیشه سیاست گزاری های کشورهای رقیب است به نحوی که ناخواسته جامعه را به ابزاری برای رسیدن به مقاصد زیر متن دیگر یک اقدام رسانه ای آنها تبدیل می کند.
بهترین نمونه های حرکت ناخودآگاه رسانه های داخلی و جامعه ما به سمت و سوی اهداف نهانی کشورهای متخاصم که هنوز از آن فاصله نگرفته ایم ، یکی همین موضوع مشغول داشتن ما به اثرات تبلیغی اخبار جایزه “جشنواره کن” است که متاسفانه تاکنون نه هیچ رسانه ای به این نکات پنهان توجه لازم را مبذول داشته و نه مشاوران رسانه ای ریاست جمهوری و دیگر نهادهای متولی فرهنگ و هنر و رسانه.
امید که این مختصر موجبات تغییری هوشمندانه را در نگاه ما به قدرت های عظیم رسانه در داخل و خارج از کشور پدید آورد و افرادی شایسته در این زمینه بی هیچ تعارفی جایگزین افراد ناکارآمد شوند.
مروری بر بازخوردهای رسانه ای مرتبط با موضوع برگزیده شدن بازیگر زن ایرانی فیلم “عنکبوت مقدس” بار دیگر آشکار کننده ضعف های جاری در نگاه رسانه های داخلی به ترفندهای تبلیغی رسانه ای کشورهای رقیب گشت.
از آنجا که بررسی این آسیب ها به مجال کافی برای روشن کردن جنبه های گوناگون این ناکارآمدی رسانه ای ما در برابر هجوم های حساب شده رسانه های برخی کشورها به روح و روان مردم و اندیشه های فردی و اجتماعی ملت ما دارد و در حال حاضر چنین فرصتی در اختیار ما نیست ، اما به حسب ضرورت های اورژانسی جامعه در باب رسانه و موارد مغفول آن که به دفعات زمینه های وارد آمدن خسارات چند وجهی را بر فرد و اجتماع مهیا می نماید به گونه ای که مستقیم و غیر مستقیم بر نحوه زیست فردی و جمعی ملت و نگرش آنها به فردای خود و کشور و نیز به عنصر حیات بخش امید می گذارد ، به صورت مختصر و مجمل به مهم ترین این حلقه های مفقود در سیاست گزاری های رسانه ای داخلی اشارتی می کنیم.
سالها است همچنان شاهد ضربه پذیری فرهنگ و هنر ایران بواسطه ناکارآمدی سیاست های رسانه ای داخلی هستیم .
تحمل ضربات گوناگون بر پیکره فرهنگ و هنر و اندیشه جامعه ایرانی ، سالها است که نه بصورت مستقیم از طریق رسانه های خارجی بر ما فرود می آید که به سبب همراهی ناخودآگاه رسانه های داخلی با اهداف از پیش تعیین شده رقیب پذیرای آن هستیم غافل از آن که ما خود را مدافع دیده اما در نقطه فوروارد رقیب گل بخودی می زنیم و خرسند که هجوم خود را دفاع جانانه می پنداریم.
برای روشن کردن بهتر موضوع به شکلی بسیار مختصر به بخشی از این ترفندهای تاکتیکی رسانه های رقیب می پردازیم.
“ترفند تحریک اعتقادی سیاسی” :
از جمله ترفندهای این مقوله “تحریک اعتقادی ، مذهبی و سیاسی تبلیغی رسانه های کشور مقصد” به منظور کشاندن توجه بیشتر مخاطبان جامعه کشور مقصد و جامعه جهانی به سوی مطلب و هدف مورد نظر کشور میداء و مهاجم ابزاری همچنان کارآمد است که بخاطر شناسایی نشدن آن از سوی اندیشمندان رسانه ای ما براحتی مورد استفاده آنان قرار می گیرد.
این ابزار آنچنان در لابلای نکات سرگرم کننده مستور می گردد که ما بدون آنکه به تحلیل چرایی اقدامات صورت گرفته از سوی رقیب بپردازیم خود را براحتی در دسترس آنها قرار داده ، به نحوی که آنها با کمترین هزینه های مالی و روانی قادر به تین امر می گزدند که وظیفه نشر گسترده موضوع را _ به منظور جلب توجه مخاطب به موضوع مورد نظر _ بر دوش کشور رقیب قرار دهند و رسانه های کشور مقصد با این گمان ظاهری که به دفاع از خود به این امر مبادرت می ورزند ، آنها را در نیل به اهداف یاری می رسانند.
اما آنچه در حقیقت صورت می پذیرد این رسانه ها و مردم کشور رقیب و مقصد هستند که مجبور به تحمل بارهای مالی و خسارات روحی روانی بر خود و جامعه خویش می گردند .
“ترفند تحسین”
روشن است که اهالی رسانه های داخلی در موضوع پاسخگویی مناسب و دفاع از عقاید مشروع و عرف جامعه خویش دارای اشتراکاتی هستند اما در مقابل دارای اختلافات دیدگاهی نیز می باشند.
“ترفند تحریک اختلافات دیدگاهی” از سوی رسانه های کشورهای رقیب آنجا مد نظر قرار می گیرد که نقاط اشتراک بین رسانه ها با یکدیگر و رسانه ها با جامعه نیز بسیار است که این امر موجب همراهی و اعتماد متقابل رسانه ها به هم و مردم به آنها می گردد.
در چنین شرایطی بهترین عامل حرکت دادن رسانه و جامعه یه سوی اهداف مد نظر ، ترویج اختلافات ارزشی در دیدگاه اهالی رسانه توسط “عامل های بیرونی و داخلی” است.
این عامل ها می تواند آنقدر انعطاف پذیر باشند که توسط “عامل های غیر انسانی” یعنی ابزارهای سمعی و بصری ایجاد شود به شکلی که رسانه های کشور مقصد را متوجه خود نماید و نیز وادار به عکس العمل کند.
از آنجا که عکس العمل ها از ناحیه دیدگاه های مختلف صورت می پذیرد بالطبع در کنار اشتراکات حاوی اختلافاتی در نگاه خود به یک مساله هستند.
“مرحله ایجاد توهم خود حق بودن در رسانه ای داخلی “
مرحله ورود عامل های بیرونی چون رسانه های خارجی برای دامن زدن به اختلافاتی که ممکن است آنچنان زیاد هم نباشد ، از مرحله نامحسوس تا مرحله علنی بنا بر ضروریات مساله شکل می گیرد و گاه با حمایت آشکار _ در اندازه های مختلف _ از یکی آز دیدگاه ها ، توهم داشتن دیدگاه منطقی و جهانی را برای آن رسانه داخلی در برابر دیگر رسانه یا رسانه های داخلی پدید می آورد.
اعتماد به نفس ناشی از این توهم ، رسانه هدف را جری تز کرده و همزمان رسانه خارجی با پنهان کردن خود و یا ظاهر کردن و ظاهر سازی خود اقدام به پشتیبانی از آن رسانه و فراهم آوردن زمینه حمایت قشری از مردم را برای رسانه هدف بوجود می آورد.
ادامه این روند علاوه بر بوجود آوردن انشقاق دیدگاهی در رسانه های کشور مقصد ، زمینه جلب توجه کامل مخاطبان بیشتر را به موضوع مورد نظر پدید می آورد که پیش از آن خود آن رسانه ها ناخواسته به آن موضوع پرداخته اند.
موضوعی که به حسب دیدگاه آن رسانه و حمایت مردمی از آن رسانه ، جمعی را بدون اینکه خود تصور کنند معتقد بع آن دیدگاه کرده در حالی که ممکن است پیش از آن همان جمع هیچگونه توجهی به آن دیدگاه نداشته و می توانستند حتی دارای دیدگاهی مخالف آن باشند.
با ذکر همین چند مورد متوجه وجود سیاست های از پیش تعیین شده بسیار در رسانه های مطرح دنیا می گردیم ، و تیز سیاست هایی را که بنا بر اقتضا هر زمان می تواند بنا بر پشتوانه تجربیات قبلی و دارا بودن استعدادهای انسانی در زمینه های گوناگون به سرعت طرح و مورد استفاده آنان قرار گیرد.
“ایجاد سیاست های هوشمندانه دفاعی رسانه های داخلی و تعریف بدل و ضد پاتک ها”
در یک تعریف کلی در باب “پاتک و ضد پاتک های رسانه ای” آنچه نقطه نظر تاکیدی ما در حوزه سیاست گذاری فرهنگی هنری _به عنوان یک رسانه _ و اقدامات رسانه ای داخلی در برابر تهاجم و حتی مبادلات رسانه ای منطقه ای و جهانی است ، ایجاد “سیاست های هوشمند ، منطقی و انعطاف پذیر رسانه ای ” مبتنی بر “درایت زمان و مکان” و “علوم روز رسانه” می باشد.
ایجاد “پشتیبان های رسانه ای منطقه ای” از مرحله “تبادلات رسانه ای” به مرحله “هدف گزاری های مشترک رسانه ای” از مهم ترین سیاست های پاتکی و ضد پاتکی در برابر رسانه های متخاصم جهانی است.
این پشتیبانی رفته رفته با قدرت گرفتن ، زمینه نرمش “رسانه های متخاصم: را به “رسانه ای رقیب” و در نهایت در برخی موارد به “رسانه ای همکار” یا “رسانه ای دوست” نیز ممکن است پدید آورد.
در موضوع “سیاست گزاری دفاعی رسانه” ، مقدم ترین گزینه پیدا کردن بهترین ، “موثرترین” و “کم هزینه ترین ” شیوه ها ، همانا “مناسب ترین دفاع و پاسخگویی رسانه ای” در جهت ضربه فنی کردن حیَل رسانه ای کشورهای مد نظرماست.
در این باب هوشمندانه ترین شیوه ، “غیر مستقیم ترین” آن یعنی استفاده از قالب های فرهنگی ، هنری و ادبی است که علاوه بر گسترش فرهنگ و هنر ایران زمینه درآمدزایی و رفع مشکلات مالی اندیشمندان و هنرمندان کشور را فراهم می آورد. چنانچه این بینش در نهادهای فرهنگی هنری و رسانه ای ما به عنوان یک سیاست استراتژیک فرهنگی هنری و رسانه ای نهادینه شود که فرهنگ و هنر قوی ترین بازوی رسانه ای یک جامعه هست _ همچنان در کشورهایی چون کره جنوبی ، هند ، ژاپن و چین این سیاست گزاری را که توسط رایزن های فرهنگی هنری سفارت خانه های آن ها صورت گرفته و شاهد هستیم _ با حمایتی که نزد مردم دیگر کشورها از محصولات فرهنگی هنری و ادبی اندیشمندان و هنرمندان کشور خواه ناخواه بوجود می آید ، بصورت سیستماتیک بخش عمده ای از این تهاجم ها خنثی کردن تبدیل به ضد پاتک خواهد شد.
” آفت بیگاری رسانه ای رسانه های ما “
موثرترین راهکار پاسخگویی راهکاری است که مانع از رسیدن رسانه های رقیب و متخاصم به اهداف نهانی خود_ با پوزش از اهالی رسانه_ و مانع “تن دادن به بیگاری رسانه ای” ما گردد، راهکارهای مبتنی بر عقل ، اجماع و دانش رسانه ای است.
بیرون کشیدن اهداف نهانی و آنچه در ورای حیله های تبلیغاتی رقیب مستور گشته ، اولین اقدام هوشمندانه در سیاست گذاری رسانه ای ماست که با توجه به ضروریات زمانی هر چه فوری تر بایست مد تظر حوزه اندیشه رسانه قرار گیرد تا از دامنه گسترش اهداف رسانه ای رقیب کاسته و بار خسارات متنوع و جند وجهی را از دوش رسانه واخلی و مردم ما بر گیرد و مانع “بیگاری جامعه و رسانه داخلی” به نفع تیم رسانه ای رقیب گردد.
“بدلکاری رسانه ای” :
واگذار کردن اهداف نهانی خود بر دوش رسانه های کشور رقیب یا متخاصم درست همانگونه که آنها مد نظر قرار داده اند، اما با شیوه ای کارآمد و بدیع دیگر اولویت سیاست های رسانه ای داخلی است که بایستی بصورت علمی و تجربی به عنوان نگاهی استراتژ؛یک مورد مداقه قرار بگیرد آنچنان که کد گذاری اسرار آن نتواند براحتی مورد کد گشایی و کشف رمز و بر ملا شدن قرار بگیرد تا موجبات ضد پاتک به خود را پدید نیاورد.
“آسیب های به بازی گرفته شدن رسانه های داخلی”
بازی کردن هر چه بیشتر در زمین خودی و مشغول داشتن ما به کارهایی که جامعه را از پرداختن به امور زیربنایی و حیاتی باز داشته و موجبات ناراحتی، خشم و دل نگرانی بیشتر جامعه می گردد ، هدف بسیار مهم دیگری است که مورد نظر اندیشه سیاست گزاری های کشورهای رقیب است به نحوی که ناخواسته جامعه را به ابزاری برای رسیدن به مقاصد زیر متن آنها با واسطه یک اقدام رسانه ای و یا فرهنگی هنری تبدیل می کند.
بهترین نمونه حرکت ناخودآگاه رسانه های داخلی و جامعه ما به سمت و سوی اهداف نهانی کشورهای متخاصم که هنوز از آن فاصله نگرفته ایم ، یکی همین موضوع مشغول داشتن ما به اثرات تبلیغی اخبار جایزه “جشنواره کن” است که متاسفانه تاکنون نه هیچ رسانه ای به این نکات پنهان توجه لازم را مبذول داشته و نه مشاوران رسانه ای ریاست جمهوری و دیگر نهادهای متولی فرهنگ و هنر و رسانه داخلی.
بسا که تجربه رسانه ای اخیر و این مختصر گفتار موجبات تغییری هوشمندانه را در نگاه ما به قدرت های عظیم رسانه در داخل و خارج از کشور پدید آورد و افرادی شایسته در این زمینه بی هیچ تعارفی جایگزین افراد ناکارآمد در این حوزه شوند که نادیده گرفتن خسارات وارده در هر روز آن شاید که جبران ناپذیر باشد.
نویسنده: مجتبی انوریان یزدی
