به گزارش شرق نگار، بیستوچهارمین “کنفرانس هیدرولیک ایران و همایش ملی قنوات” با محوریت «هیدرولیک جریان پایدار آب زیرزمینی با تأکید بر قنوات»، روزهای هفتم و هشتم آبان ماه ۱۴۰۴ در “دانشگاه بیرجند” برگزار شد. این رویداد علمی که با همکاری “انجمن هیدرولیک ایران”، “سازمان بسیج سازندگی کشور” ، مهندسین مشاور و نهادهای علمی و اجرایی حوزه آب کشور شکل گرفت، با هدف تبادل دانش، تجارب و اندیشههای نو در زمینه مدیریت پایدار منابع آبی و احیای میراث قناتی ایران طراحی شده است.
در آیین “افتتاحیه رسمی” که صبح روز ۷ آبان برگزار شد، پژوهشگران و استادان از سراسر کشور، مقنیان سنتی از مناطق مختلف ایران و مسئولان استانی حضور داشتند. در آغاز این رویداد، دکتر سیاری، معاونت دانشگاه بیرجند به نیابت از ریاست محترم دانشگاه بیرجند، و دکتر اکبرپور، دبیر کنفرانس، با تأکید بر نقش استان خراسان جنوبی در احیای اندیشه بومی آب، به اهمیت پیوند دانش روز و میراث قناتی ایران پرداختند.
در ادامه، دکتر حکمی، عضو انجمن هیدرولیک ایران، گزارش جامعی از وضعیت کنفرانسهای پیشین و نقش شبکه علمی هیدرولیک در ارتقای سیاستهای ملی آب ارائه کرد. همچنین پخش ویدیوکلیپ درخصوص قنوات و مقنیان” از بخشهای نخست این مراسم بود.
در بخش رسمی، هاشمی، استاندار خراسان جنوبی، طی سخنرانی به ظرفیتهای احیای قنوات و مدیریت مشارکتی منابع زیرزمینی اشاره و از طرحهایی برای پیوند بین دانشگاه و جوامع محلی خبر داد.
در ادامه، تفاهمنامه همکاری چندجانبه میان سازمان بسیج سازندگی و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به امضا رسید. رونمایی از بازی آموزشی قنات و تقدیر از صنف مقنیان کشور نیز از بخشهای تأثیرگذار این مراسم بود.
سردار زهرایی، رئیس بسیج سازندگی کشور و دکتر کاویانپور، نائب رییس هیئت مدیره انجمن هیدرولیک ایران نیز در سخنرانیهای جداگانهای بر ضرورت بازگشت به فرهنگ آبادانی مبتنی بر ایمان و خرد بومی تأکید کردند.
نشستهای علمی و سخنرانیهای کلیدی
در ادامه، سخنرانی دکتر کامران داوری با موضوع آب، حکمرانی و داده برگزار و به نقش دادهمحوری در تصمیمگیریهای آبی کشور پرداخته شد. همچنین در ادامه این رویداد، دکتر ناصر طالب بیدختی به بحران آب و ضرورت اصلاح نظام حکمرانی اشاره داشت و دکتر مهدی یاسی نیز در سخنرانی خود بازتوانی دریاچه ارومیه را با تمرکز بر مدلهای بومشناختی بررسی نمود.
نشست با مقنیان ایران در ظهر نخستین روز این کنفرانس از دیگر برنامههای این رویداد بود، نشستی که در آن سردار زهرایی و گروهی از مقنیان کهنهکار درباره چالشهای آموزشی، ایمنی و آینده قناتها به گفتوگو پرداختند.
پنلهای ارائه مقالات
یکی از ابعاد اصلی این کنفرانس، نمود پژوهشهای علمی در حوزه های تخصصی هیدرولیک، قنوات و آبهای زیرزمینی میباشد. در پنلهای چهارگانه ارائه مقالات، پژوهشهای روز به ارائه گذارده شد.
بخش علمی کنفرانس در قالب چهار پنل تخصصی ارائه مقالات شفاهی برگزار شد که شامل مباحث متنوعی از حوزههای هیدرولیک جریان، سازههای آبی، قنوات، آبهای زیرزمینی، مدلسازی عددی، و مدیریت منابع آب بود. در این پنلها، پژوهشگران از دانشگاهها، شرکتهای مشاور و نهادهای اجرایی کشور به ارائه دستاوردهای علمی خود پرداختند و آخرین یافتهها در زمینه مدلسازی عددی جریان، رسوبگذاری، شبیهسازی پدیدههای هیدرولیکی، تحلیل رفتار کانالها و رویکردهای نوین در پایش آبهای زیرزمینی مطرح شد.
در مجموع، بیش از ۲۰ مقاله علمی در قالب ارائههای حضوری و مجازی در طول دو روز کنفرانس بصورت شفاهی و ۸۹ مقاله علمی به صورت پوستری ارائه گردید. تبادل دیدگاهها، نقد و بررسی تخصصی پژوهشها و حضور پررنگ دانشجویان تحصیلات تکمیلی، فضای علمی پویایی را در این بخش رقم زد و نشان داد که جامعه علمی کشور در مسیر تلفیق دانش مهندسی نوین با تجربههای بومی و میدانی گامهای مؤثری برداشته است.
در حاشیه بیستوچهارمین کنفرانس هیدرولیک ایران، تور گردشگری ویژهای برای مهمانان و پژوهشگران خارج از استان برگزار شد. این برنامه فرصتی بود برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ غنی خراسان جنوبی، تجربهای بینظیر از زندگی مردم این منطقه و کشف جاذبههای طبیعی و تاریخی خاص کویر.
روز دوم همایش؛ از چالشهای قنوات تا جمعبندی ملی
روز ۸ آبان، نشستهای تخصصی با موضوعاتی نظیر از بحران تا تاب آوری، مسیر سازگاری با کم آبی و چالش ها و فرصتهای احیای قنوات در اقلیم خشک خراسان جنوبی برگزار شد.
نشست دوم با موضوع از بحران تا تابآوری؛ مسیر سازگاری با کمآبی نیز در همان روز تشکیل شد. شرکتکنندگان در این نشست، بر لزوم تغییر نگرش از مدیریت بحران به برنامهریزی پیشگیرانه، توسعه فناوریهای نوین در کنترل مصرف و استفاده از روشهای بومی سازگار با اقلیم خشک تأکید کردند.
سومین نشست تخصصی با عنوان چالشها و فرصتهای احیای قنوات در اقلیم خشک خراسان جنوبی روز ۸ آبان برگزار شد. در این نشست، مجموعهای از دیدگاههای مهندسی، اجتماعی و فرهنگی درخصوص حفظ و باززندهسازی قنوات مطرح شد. کارشناسان حاضر، قنات را میراثی زنده و ابزار کارآمد توسعه پایدار معرفی کردند و بر لزوم آموزش نسل جدید مقنیان و ثبت دانش بومی در قالب برنامههای آموزشی تأکید داشتند.
در ادامه نیز، دکتر اتابک جعفری، رئیس هیئتمدیره انجمن هیدرولیک ایران، بر ضرورت ایجاد حلقه ارتباطی میان دانشگاه، صنعت و بخش اجرایی جهت حل چالشهای آب کشور تأکید کرد. او همچنین خاطرنشان ساخت که کنفرانسهای هیدرولیک ایران، بستر مهمی برای همگرایی علمی در زمینه مدیریت جامع منابع آب هستند و میتوانند به تصمیمسازیهای کلان ملی جهت دهند.
پس از آن، مهندس سارانی، مدیرعامل شرکت آب منطقهای خراسان جنوبی، ضمن تشریح برنامهها و سیاستهای شرکت در حوزه مدیریت منابع آب، بر اهمیت همکاری میان پژوهشگران و دستاندرکاران عملیاتی برای توسعه پایدار منابع آبی استان تأکید نمودند. همچنین دکتر عابدی، مشاور اقتصادی منطقه ویژه اقتصادی خراسان جنوبی، در سخنانی به نقش آب به عنوان پیشران توسعه پایدار پرداخت و با اشاره به فرصتهای سرمایهگذاری در حوزه صنایع آببر، بر لزوم رویکرد اقتصادی-محیطزیستی در بهرهبرداری از منابع آبی استان تأکید کرد.
وی همچنین تعامل میان نهادهای علمی، اقتصادی و اجرایی را کلید پیشرفت متوازن در مناطق خشک کشور دانست. سپس بیانیه نهایی کنفرانس توسط دکتر حسین خزیمه نژاد، دبیر علمی کنفرانس قرائت و بر نکات کلیدی چون ضرورت تدوین نقشه ملی حکمرانی آب زیرزمینی، آموزش مقنیان نوین، و گسترش همکاریهای بیندانشگاهی در حوزه قنات و آب پایدار تأکید شد.
در پایان، از پژوهشگران برگزیده، پایاننامههای برتر، پیشکسوتان هیدرولیک کشور و حامیان علمی–اجرایی تقدیر به عمل آمد.
اهمیت و چشمانداز؛ از آب تا آینده
کنفرانس امسال به روشنی نشان داد که راه نجات سرزمین خشک ایران، در بازگویی و بازسازی همان دانایی قناتی است که روزگاری موتور تمدن بوده است. حضور پرشور دانشجویان، استادان، مدیران اجرایی و حتی مقنیان محلی، الگویی از گفتوگوی چندنسلی برای آینده آب ایران را شکل داد.
دانشگاه بیرجند با برگزاری موفق این برنامه، بار دیگر جایگاه خود را به عنوان پایگاه تفکر بومی در حوزه منابع آب تثبیت کرد و چشماندازهای جدیدی برای همکاریهای ملی و بینالمللی گشود. حمایت نهادهایی چون “یونسکو، ISC، سیویلیکا”، “شرکت های مهندسین مشاور” و “انجمنهای تخصصی آب”، نشانهای از گستره علمی و فرهنگی این همایش است.
